Netcongestie in het regeerakkoord: van groot belang voor EV-rijders

Netcongestie is een serieus en groeiend probleem in Nederland. In het regeerakkoord van de coalitiepartijen is veel aandacht voor de situatie en de mogelijke oplossingen die de politieke partijen voor ogen hebben. De problemen én de huidige situatie gaan gevolgen hebben voor Nederlandse huishoudens en bedrijven, zowel met als zonder elektrische auto op de oprit. Hieronder hebben we de belangrijkste problemen, uitdagingen en oplossingen verzameld, inclusief tips die je nu al kunt overwegen om je eigen woning of bedrijf voor te bereiden op de netcongestie de komende jaren.

Wat is netcongestie en waarom is het zo’n belangrijk agendapunt?

Netcongestie is in feite het dichtslibben van het elektriciteitsnet, waarbij de volledige capaciteit van het netwerk bereikt is maar er nog altijd meer vraag is. Vergelijk het met de knooppunten op de belangrijkste snelwegen in Nederland. Tijdens piekmomenten staat er gegarandeerd een file, terwijl er nog altijd meer auto’s aansluiten in de rij omdat zij ook van A naar B moeten komen.

Op het elektriciteitsnet is de situatie soortgelijk. Er is een bepaalde, maximale capaciteit aan stroom beschikbaar, die verdeeld moet worden over de gebruikers die aangesloten zijn op het netwerk. Wanneer de volledige capaciteit benut is, maar er nog altijd deelnemers op het netwerk zijn die stroom vragen, ontstaat er een wachtrij, ofwel een file.

Dit is een redelijk funest probleem voor Nederland. De afgelopen jaren is de energietransitie in een stroomversnelling geraakt, waarbij de vraag naar elektriciteit aanzienlijk groter geworden is. De infrastructuur zelf is echter niet of nauwelijks aangepast, wat betekent dat het risico op netcongestie aanzienlijk groter geworden is. De vraag is niet óf het netwerk overbelast raakt. De vraag is wanneer dit gebeurt en op welk moment netcongestie een dagelijkse pil wordt voor de gebruikers op het netwerk.

Daarom heeft dit kabinet besloten om in het regeerakkoord veel aandacht te besteden aan netcongestie. Het grote idee hierachter is dat het kabinet zelf straks een leidende rol heeft bij het bepalen wie wanneer aangesloten mag worden op het netwerk.

Netcongestie en de elektrische auto

Hoewel steeds meer mensen grote voorstanders zijn van de elektrische auto en de EV’s ontegenzeggelijk de toekomst hebben, spelen deze stekkerauto’s een sleutelrol bij de netcongestie. Sterker nog, de manier waarop de elektrische auto gebruikt en geladen wordt, is een directe (mede)veroorzaker van netcongestie.

De meeste mensen werken bij benadering van 9 uur ’s morgens tot half 5 of 5 uur en rijden daarna naar huis. Bij thuiskomst wordt de elektrische auto aan de lader gekoppeld, wordt eten gekookt en gaat in de meeste gevallen de televisie, de wasmachine en het koffiezetapparaat aan. Zelfs wanneer dit slechts voor een kwart van de huishoudens in Nederland geldt, zorgt dit voor een gigantische piek in de vraag naar elektriciteit tussen 5 en 7 uur. Dat is problematisch, want de vraag naar stroom stijgt steeds verder, terwijl de netbeheerders niets kunnen doen om de capaciteit van het netwerk (al dan niet tijdelijk) te verhogen.

Voor de duidelijkheid: het gaat niet alleen om elektrische auto’s. Ben je van een oudere generatie, kijk dan eens naar het volgende: hoeveel elektrische apparaten had je zo’n 15-20 jaar geleden in je huis staan en hoeveel zijn dit er nu? De vraag naar stroom is op alle gebieden toegenomen en elektriciteit is dagelijks nodig in letterlijk alle woningen in Nederland.

Oplossingen voor netcongestie in het regeerakkoord

In de hoofdlijnen staan veel punten die betrekking hebben tot de energie die gebruikt wordt, gevolgen voor het klimaat en directe oplossingen voor netcongestie. De indirecte maatregelen zijn echter een stuk interessanter, want dat het kabinet straks bepaalt wie wanneer aangesloten wordt op het netwerk, moet nog een praktische invulling krijgen (al zal de extra ministerpost hier waarschijnlijk een sleutelrol bij gaan spelen).

Energieonafhankelijkheid en verduurzaming zijn hier twee sleutelbegrippen. Hierbij gaat het even niet om Nederland als geheel, maar om het verbeteren van de situatie in woningen en bedrijfspanden zelf. Daar heeft het kabinet overigens ook veel aandacht voor, want mensen met een midden- of laaginkomen kunnen, net als kleine ondernemers, rekenen op hulp bij de investeringen die nodig zijn om de energietransitie te vergemakkelijken. De exacte invulling hiervoor is nog niet bekend gemaakt.

De indirecte manieren zijn bijzonder effectief bij het verminderen van de netcongestie, al betekent dit wel dat de grootverbruikers bij moeten dragen door hun energieconsumptie te reduceren of ervoor te zorgen dat zij zelf (een deel van de) stroom opwekken om zo het netwerk te ontlasten. Uiteraard kan er ook gekeken worden naar het plannen van het stroomverbruik om grootverbruikers vooral op dalmomenten te laten gebruiken. Dat is echter in de theorie aanzienlijk makkelijker dan in de praktijk.

Gaat dit kabinet de netcongestie oplossen?

Nee, dat is niet mogelijk. Hoewel het afschaffen van de salderingsregeling en het opzetten van duidelijke doelstellingen voor netbeheerders de komende jaren goede stappen zijn met betrekking tot het oplossen van netcongestie, is het niet mogelijk om dit probleem in 4 jaar op te lossen. De vraag naar elektriciteit stijgt namelijk véél harder dan de mogelijkheden om de capaciteit van het netwerk uit te breiden. Dit betekent concreet dat het verstandig is om zelf alvast naar oplossingen en mogelijkheden te kijken, want het probleem van netcongestie zal, ondanks het ingrijpen van het nieuwe kabinet, de komende periode alleen maar verder toenemen. We zijn simpelweg te laat met ingrijpen om problemen te kunnen voorkomen, maar dat is iets dat zo ongeveer geldt voor alle landen in Europa.

Netcongestie en jouw eigen situatie

Rijd je elektrisch en laad je je elektrische auto thuis? Dan is het goed om nu alvast na te denken over manieren om problemen met netcongestie tegen te gaan. Slimme laadpalen zijn bijvoorbeeld een goede optie, omdat zij op rustige momenten de laadsnelheid kunnen verhogen en op drukkere momenten op het netwerk de snelheid verlagen. Ook kun je kiezen voor een laadpaal die je zelf op afstand kunt starten en stoppen, zodat je de laadsessie bijvoorbeeld kunt activeren wanneer je gaat slapen (alleen wanneer dit de laadpaal genoeg tijd biedt om de accu volledig te laden).

Hoewel zonnepanelen ineens minder interessant lijken met het oog op de salderingsregeling, kan dit een prima optie zijn voor jou. Een aantal panelen op het dak in combinatie met een thuisbatterij, het kan ervoor zorgen dat je zelf energieonafhankelijk wordt en dat je niet bang hoeft te zijn dat de netcongestie ervoor zorgt dat je met een lege EV komt te zitten. Reken wel uit hoeveel panelen je ongeveer nodig hebt; vermijd het opwekken van te grote hoeveelheden stroom, want dit zorgt ervoor dat de netcongestie alleen maar toeneemt, ondanks je goede bedoelingen.

Ben je van plan om zelf aan de slag te gaan met energieonafhankelijk worden en wil je ervoor zorgen dat je zelf je stroom op kunt wekken én kunt gebruiken? Zorg er dan in ieder geval voor dat je een laadpaal kiest die aangesloten kan worden op de zonnepanelen. Vooral de modellen die een lage minimale laadsnelheid ondersteunen, zijn modellen die zeer geschikt zijn. Zij laden je elektrische auto namelijk ook wanneer het rendement van de zonnepanelen lager is, wat ervoor zorgt dat je minder of geen netspanning nodig hebt op deze momenten.